Yapıya alınacak ruhsat bir yaşam alanının konut, işyeri gibi taşınmaz alanın inşaatına başlayabilmek için belediyelerin ilgili bölümleri tarafından verilen ve inşaata başlamadan önce inşaat belgelerinin düzenlenerek bir dosya halinde sunulması ve sonrasında yine belediyelerin ilgili bölümlerince inşaat yapımı için verilen izin belgesinin adıdır.

Yapıya ait ruhsatın alınabilmesi için istenen belgelerden birisi de mimari projedir. Mimari proje, inşaatı yapılacak taşınmazın dış görüntüsü başta olmak üzere, içeride yer alan tasarım ve çevrede yer alan diğer taşınmazlarla olan oranlarının yer aldığı ve bunların tümümün yer aldığı plandır. Mimari plan, kesit, görünüş ve taşınmazın genel tasarımının yer aldığı bu plan, bir mimar tarafından hazırlanır ve adına mimari proje denir.

Mimari çizime başlamadan önce mimar gerekli ön incelemeyi yapar, günümüzde bunu genelde masa başında teknolojiyi kullanarak yapıyor olsak da, eski mimarlar yerinde inceleme yapmayı tercih ederler çevrenin dokusunu da göz önünde bulundururlardı. Çünkü her sokağın, her caddenin kendine özgü bir ruhu vardır ve iyi bir mimar tüm bunları gözlemler.

Mimari projeyi çizecek olan mimar, yerinde yapacağı inceleme sırasında proje çalışması yapılacak olan arsanın çapa uygunluğunu, kot farklarını, su şebekesini, elektrik, kanalizasyon gibi konularla ilgilenir ve bunların bağlantı yollarını ve durumlarını kontrol eder. Arsanın kuzey yönü tespit edilerek, binanın duruş ve şekli, manzarası konusunda gerekli gözlemleri ve kontrolleri gerçekleştirir. Varsa eğer arsada ağaçların yerlerini belirler, kuyu, havuz ve buna benzer ayrıntıları inceler. Arazinin topoğrafik durumu başta olmak üzere iklim şartlarını da göz önünde bulunduracak şekilde tespitlerde bulunmalıdır.

Mimari proje çizimi için gerekli ön çalışmaları tamamlayan mimar, belediyelerin ilgili birimlerinden yapının parsel üzerine nasıl yapılacağını gösteren, örneğin kat adedi, balkonlar, saçak payı, çatının meyil durumu ve ön arka, yanlardan çekilişlerini gösteren belgeyi alır, yani imar durum belgesini çıkarır.

Mimar bu çalışmalar sonrasında mesleki birikim ve tecrübesini kullanarak bir avam proje hazırlar. Hazırlanan bu taslak mimari proje çalışması üzerinden ilgili bakanlıklarca ve yerel yönetimlerce belirlenen kriterlere uygun şekilde proje tamamlanır ve kesinleştirilir.

Hazırlanan mimari proje ozalit çıktı için hazırlanır. Hazırlanacak mimari projenin kapak çalışması yapılır. Bu kapakta,  arsanın yeri, tapu kaydı, ada, pafta ve parsel numaralarıyla birlikte yapılacak yapının cinsi, kat sayısı, bina taban alanı, inşaat alanı m2 bilgileri yer alır. Yapının hangi amaçla kullanılacağı ve yapının sahip veya sahipleriyle ilgili bilgilerle, mimari projeyi çizen mimarın adı soyadı, oda numarası, kaşe ve imzası gibi bilgiler de aynı kapak çalışmasında yer alır.

İnşaat ruhsatının alınabilmesi için mimari tasarım aşamaları bu şekilde bir silsile yolundan geçer ve elbette bu ruhsatların alınabilmesi için belediyelerin almış olduğu ve her sene yenilenen ücret ödemelerini de söylemeliyiz.

İlgili belediyelerce tasdik işlemleri yapılan mimari projeler için belli bir miktarda ücret ödenmesi gerekmektedir. Bu ücretler her sene belirlenir, mesken ve işyerleri için farklı miktarları bulunur.